Sermaye Düzeltmesinden Kaynaklanan Olumsuz Farklar Geçmiş Yıl Karlarına Mahsup Edilir Mi?
Değerli okurlar, bu hafta sermaye düzeltmesinden kaynaklanan olumsuz farkların 570 Geçmiş Yıllar karlarına mahsup edilip edilmeyeceğinden bahsedeceğiz.
PASİF KALEMLERE AİT ENFLASYON FARK HESAPLARI ÇOK RİSKLİ KALEMLERDİR
Bilindiği üzere, Pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tâbi tutulur. Ancak öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilir; bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz. Bu durum zaten birçok meslektaşımız tarafından bilinen ama uygulaması bir o kadar da riskli bir hamledir.
2023 YILINDA YAPILAN ENFLASYON DÜZELTMESİ GEÇMİŞ YIL KAR VE ZARAR HESAPLARINA ÇOK FARKLI BİR BOYUT GETİRMİŞTİR
2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoya ilişkin yapılan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar “Geçmiş Yıllar Kârları/Zararları” hesaplarında gösterilecektir. Kayıtlarda yer alan eski dönemlerden gelen kâr veya zararlar da mukayyet değerleri üzerinden enflasyon düzeltme hesabına kaydedilmek suretiyle bu hesaba aktarılacaktır. Bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmayacak, geçmiş yıl zararı ise zarar olarak kabul edilmeyecektir.
Yine, 2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltilmiş bilançoda dönem net kârı/zararı gösterilmeyecek, düzeltme sonrası hesaplanan geçmiş yıl kârı veya zararı bilançoda öz kaynaklar içinde yer alacaktır.
503 HESAP NASIL OLUŞUR
500 sermaye hesabına enflasyon düzeltmesi yaparken 555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 15 inci maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca, sermayenin düzeltmeye esas tutarına ulaşılırken, (sermayeye ilave edilmiş olan) bu fıkrada sayılan fonların sermayeden düşülmesi gerekmektedir. Peki bunlar nelerdir?
Bunlar;
Sermayenin, düzeltmeye esas tutarına ulaşılırken (sermayeye ilave edilmiş olan);
a) 213 sayılı Kanunun;- 280/A maddesinin birinci fıkrası kapsamında oluşturulan fon hesabına ilişkin olarak,işe başlanılan hesap dönemini takip eden hesap dönemi sonu itibarıyla ortaya çıkmış alacak bakiyesi tutarı,
– Mükerrer 298 inci maddenin (Ç) fıkrası kapsamında yapılan yeniden değerlemeden kaynaklı değer artışları,
– Geçici 31 inci ve geçici 32 nci maddeleri kapsamında yapılan yeniden değerlemeler-den kaynaklı değer artışları,
b) 13/11/2008 tarihli ve 5811 sayılı Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye KazandırılmasıHakkında Kanun ile 193 sayılı Kanunun geçici 85, 90 ve 93 üncü maddeleri ve 5520 sayılıKanunun geçici 15 inci maddesi kapsamında oluşturulan fon hesaplarından işletmeye konulannakit varlıklar gibi parasal kıymetlerden kaynaklanan tutarlar,
c) Parasal nitelikli olan benzer diğer fon hesaplarından kaynaklı tutarlar, düşülür.
Bu tutarlar şirkette varsa ve 2023 yılında yapılan sermaye düzeltmesinde düşüldükten sonra muhtemelen 503 SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMSUZ FARKLARI OLUŞAKTIR.
SONUÇ
Ödenmiş sermaye tutarının ilk kez enflasyon düzeltilmesine tabi tutulması sonucu ödenmiş sermaye tutarında azalış meydana gelmesi durumunda bu hesabın borcuna, “698- Enflasyon Düzeltme Hesabı” nın alacağına kaydedilir. İzleyen dönemlerde düzeltme sonucunda ortaya çıkan olumlu farklar önce bu hesaptaki tutardan mahsup edilir, varsa kalanı “502- Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farklar” hesabına alacak yazılır.” açıklamaları yer almaktadır.
Buna göre, enflasyon düzeltmesi sonucunda oluşan geçmiş yıl karlarının, sermaye düzeltmesi olumsuz farkı ile mahsup edilebilmesini engelleyici bir hüküm bulunmamaktadır.[1]
[1] Sakarya Defterdarlığının 30.04.2025 tarih ve E-41931384-125[2024 – 2]-40032 sayılı özelgesi
YAZAR : DR. KORAY ATEŞ
KAYNAK: www.muhasebetr.com
BAĞLANTI LİNKİ: https://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/koray/0566/